Ở quán cafe của tuổi trẻ lạc lối

Tôi đã đọc cuốn sách rất mỏng này tới hai lần, thì mới cảm nhận được nó. Nó chẳng phải là một cuốn sách khó hiểu và đánh đố gì đâu, nhưng bạn biết đấy, có những con phố bạn phải dạo tới dạo lui vài lần thì mới nhận ra rằng nó đẹp, bởi nó không phải là một con phố phô trương cuốn hút ngay phút đầu tiên. Nó lặng lẽ bình thản với cảm giác về một vùng mà trong cuốn sách này gọi là vùng trung tính. Nó lấp lửng, nửa chừng với những khoảng trống. Và đột nhiên tôi nhận ra, chính những khoảng trống ấy, nó mới là câu chuyện mà tôi đọc được.

Đôi khi ta đọc một cuốn sách, và hiểu nó không phải bằng những dòng chữ hiển hiện, không phải bằng những ký ức rõ nét mà các nhân vật kể lại mà chính bằng những gì mà họ đã quên, đã cố tình quên hoặc không biết rõ. Modiano lại có cái kiểu viết đánh lạc hướng bằng cách zoom kỹ vào những khung cảnh hay những đồ vật không mấy ý nghĩa, cố tình lờ đi một bối cảnh khác mới thực sự là trọng tâm, bằng cách ấy, ông kể một câu chuyện, vốn rất hiện thực, bỗng trở nên hư ảo. Và cái bầu không khí của cuốn sách bởi vì thế mà hiện lên với một vẻ thờ ơ bao phủ, với rất nhiều nỗi hoang mang mà lần đọc đầu tiên tôi cảm thấy. Cái cảm giác hờ hững không mấy bận tâm về những thứ đã trôi qua áy khiến tôi nghĩ rằng mình đã bỏ qua một điều gì đó. Phải rồi, tôi đã quên những khoảng trống.

Những khoảng trống trong cuốn sách này kể cho bạn nhiều điều, miễn là bạn đủ nhẫn nại ngắm nghía chúng. Bạn sẽ thấy ở đó một Paris vô danh  không có ánh đèn màu rực rỡ, không có văn chương hội họa nghệ thuật, một Paris trống rỗng hoang mang không biển chỉ đường, Paris của tuổi trẻ lạc lối. Bạn sẽ thấy ở đó nỗi vô vọng chán chường của một chàng sinh viên trường Mỏ vô danh, dù anh ta không bao giờ kể về mình mà chỉ tập trung nhớ về hình ảnh của một người khác. Bạn sẽ hiểu vì sao thám tử Caisley chấm dứt việc điều tra, như một cách buông tha cho những số phận lạc trôi, để yên cho họ trôi dạt. Bạn sẽ thấy nỗi mặc cảm hoang mang, sự chán ngán cuộc đời của Louki- jacqueline trong cái dáng ngồi thẳng lưng và phục trang chăm chút của cô, sẽ thấy sự cô độc của Jannette, sự thờ ơ của Roland, thấy cái mãnh liệt của tình yêu như chiếc phao cứu cánh cuộc đời tất cả dù chẳng ai buồn nhắc tới. Những khoảng trống ký ức mà người ta, để có thể tha thứ cho chính mình mà sống tiếp, người ta đã cố tình quên. Tuổi trẻ, những chân trời đã mất.

Tại sao người ta nhớ nhung tuổi trẻ? Có phải vì những vết thương đầu tiên của cuộc đời sẽ mãi mãi không lành, có phải vì giấc mơ mới chớm đã tan nhanh như bọt nước, có phải vì những nẻo đường luôn luôn ở đó với vẻ lãnh đạm ơ thờ. Có phải vì vậy mà tuổi trẻ sẽ chiếm cư một khoảng mênh mông trong ký ức mỗi người, dù có tẩy xoá bao nhiêu thì nó vẫn chiếm từng ấy chỗ, không chia sớt được. Cho đến khi bạn tẩy xoá hết tất cả, nó vẫn ở đó dưới hình hài của một tiếng thở dài.