Chủ Nhật, 2 tháng 10, 2011

Alexis Zorba, con người hoan lạc



Hy Lạp, đất nước của những vị thần tung cánh trên bầu trời, sống cuộc đời nửa thần tiên nửa trần thế, nơi có một người đàn ông tên là Alexis Zorba không có cánh và phép màu, hoang sơ và thô ráp như sinh ra từ mặt đất, ngửa mặt lên bầu trời cười nhạo những triết lý của những kẻ đang vỗ cánh tạo nên. Lão không cần đôi cánh, không cần phép thuật nhưng đã sống một cuộc đời đầy thống khoái và tự do như những cánh chim dang rộng trên miền đất của niềm vui và hoan lạc.

Alexis Zorba, một gã làm công người Hy Lạp, trong một dịp tình cờ đã gặp ông chủ của mình trên đường đến Crete khai thác than. Cuộc gặp gỡ đã khiến cho ông chủ của gã, một kẻ vùi mình trong sách vở tìm quên muộn sầu sửng sốt nhận ra đâu là ý nghĩa đích thực của cuộc sống. Người đàn ông trẻ tuổi nhưng đầy bế tắc ngập chìm trong triết lý Phật giáo để tìm sự giải thoát, nhưng rốt cuộc càng lún sâu hơn trong nỗi cô đơn tuyệt vọng của chính mình. Đúng lúc đó thì Zorba xuất hiện, cười tiếng cười khinh khoái đầy bản năng, hát với âm thanh rộng mở của cuống họng và nhảy với toàn bộ ngôn ngữ của cơ thể. Với Zorba, cuộc đời là một chuỗi những đam mê, tận hưởng cả những lạc thú êm đềm lẫn nỗi buồn bỏng cháy. Ngọn lửa trong trái tim cuồng nhiệt của Zorba đầy năng lượng, truyền qua cho ông chủ, người đàn ông yếu đuối không thiết tha đến hiện thực, không màng đến thăng trầm của thế gian. Năng lượng sống của Zorba đốt cháy kinh kệ, đốt cả khoảng trống bơ vơ trong trái tim ông chủ. Họ trở thành một cặp bài trùng trong sự gắn kết đầy mâu thuẫn.

Sau cuộc gặp gỡ với Zorba, văn chương sách vở chỉ còn là những đầm lầy đặc quánh không lối thoát, không ánh sáng. Zorba không phỉ nhổ sách vở chữ nghĩa, nhưng những câu hỏi lão đưa ra khiến sách vở chữ nghĩa trở nên tuyệt vọng để trở thành một đống nhì nhằng vô tích sự. Cuộc đời không chỉ mô tả và tận hưởng bằng miệng, cũng như hạnh phúc hay đau khổ không phải chỉ thoát ra từ ngòi bút. Ông chủ của gã nghiền nỗi lòng qua những ngón tay, bằng tiếng sột soạt trên giấy, nhưng Zorba thì khác. Gã vận dụng tất cả các giác quan, bằng những điệu nhảy bất chấp quy luật, miễn là giải phóng được nỗi thống khoái đang ngập tràn tâm hồn, miễn là bay bổng và quay cuồng với niềm vui thực tại. Triết lý sống của Zorba đơn giản chỉ là sống hết mình cho từng khoảnh khắc với toàn bộ nhiệt huyết và đam mê. Zorba không bận lòng, không suy tính, không cân nhắc. Zorba chỉ sống và sống, với trái tim đầy lửa.

Cuộc đời Zorba là một cánh đồng miên man hoan lạc, ký ức của Zorba là những ngày hạnh phúc khôn cùng với âm thanh của cây đàn santuri, với nhan sắc của những người đàn bà thanh xuân đã lần lượt đi qua trong đời, với những chiến công, những lần tìm ra vỉa quặng. Gã đàn ông xấu xí, khô quắt khô queo nhưng đầy sức quyến rũ. Sự quyến rũ của gã chính là sự dâng tặng trọn vẹn không đắn đo với bất cứ những gì gã muốn dâng tặng, với mỗi khoảnh khắc chỉ có duy nhất một thứ gã để tâm. Sự dâng hiến trọn vẹn còn hơn cả những lời ca tụng có cánh, nó khiến mọi thứ gã nhận được trong đời đều mang giá trị cao nhất mà nó từng có. Sự cho đi nồng nhiệt khiến gã nhận được sự đáp trả nồng nhiệt. Cuộc đời Zorba giàu có vì Zorba đánh đổi bằng ngọn lửa trái tim và thể xác, bằng sự hân hoan đón nhận cuộc đời.

Hai nhân vật được phác thảo trong cuộc sách rất mâu thuẫn nhưng đều ghi nhận giá trị đích thực của cuộc sống, rằng sống là sống chứ không phải bất cứ một hành động nào khác. Ông chủ trí thức biết rằng mình đang ở trong cõi suy ngẫm và triết lý chứ không phải là sống, nên cuộc đời của một người không sống rất cằn cỗi và buồn tẻ. Zorba không suy nghĩ, không cân nhắc và cóc cần tới những luật lệ thế gian, Zorba chỉ sống và sống trung thành với bản năng làm người, được hạnh phúc được đau buồn và cuối cùng được chết trong tiếng thét từ giã cuộc đời đầy sảng khoái. Kinh Phật hướng con người từ bỏ cuộc sống để tìm đến sự giải thoát tự do, nhưng Zorba vẫn tự do khi đang tận hưởng cuộc sống, bởi vì Zorba đã sống với chính bản chất của cuộc sống, bởi vì được sống nghĩa là được tự do.

Cuốn sách ca ngợi Zorba, nhưng hơn thế, nó ca ngợi cuộc sống với toàn bộ bản chất của cuộc sống. Sống là hạnh phúc, là khổ đau, là đồng bằng rực rỡ, là đầm lầy ảm đạm. Sống là dũng cảm băng lên phía trước và ngạo nghễ trên hành trình. Sống là cho trái tim một đôi cánh, một ngọn lửa và một tâm trí vô ưu để dâng tặng trọn vẹn đôi cánh và ngọn lửa của mình cho cuộc sống