Cho dù có hơi thất vọng về cái tựa mà Trịnh Lữ đã giành cho The Great Gatsby của Fitzgerald , thì tui cũng phải công nhận đây là một bản dịch tốt, và phù hợp với tinh thần của cuốn sách. Trịnh Lữ có một lối dịch hơi hoa mỹ, áp vào thật hợp với bầu không khí hào nhoáng, thế giới phù hoa mà Frizgerald tạo dựng nên. Một bầu không khí Mỹ, một giấc mơ Mỹ và một kết thúc kiểu Mỹ, Fritzgerald cũng vĩ đại như chính Gatsby vậy.
Như một biểu tượng của giấc mơ Mỹ những năm 20 của thế kỷ trước, Gatsby là đại diện cho một lớp người từ tay trắng làm nên sự nghiệp, đổi đời trong một cái chớp mắt. Gatsby vượt qua lằn ranh giới giữa nghèo hèn và xa hoa lộng lẫy chỉ trong một đêm, để lại sau lưng một khoảng mênh mông đen ngòm về thân thế và bí mật đời tư cũng như cách thức làm giàu. Người đàn ông giàu có bí ẩn mang một tình yêu vô vọng , nó gần như là hình ảnh của bá tước Monte Cristo , cổ điển một cách gợi cảm kèm theo một tinh thần xa xỉ rất thời đại. Gatsby chính là giấc mơ ngọt ngào mà biết bao nhiêu người của thời ấy ấp ủ.
Nhưng thế giới phù hoa ấy không hề cho không ai một cái gì. Để vươn tới tột đỉnh vinh quang, Gatsby đã gần như hiến sinh cuộc đời mình cho thế giới ấy. Cơn lốc phù phiếm và những buổi tiệc thâu đêm suốt sáng nghiền cuộc đời Gatsby trong bánh xe lộng lẫy của nó, bằng ảo vọng, bằng ngọt ngào, bằng rực rỡ để rồi cuối cùng tan đi trong một tích tắc mỏng nhẹ như tiếng vỡ của bong bóng xà phòng. Cả một bệ đỡ và hệ thống hùng hậu đằng sau giải tán nhanh còn hơn diễn viên của đoàn kịch đêm bế mạc. Chỉ còn lại Gatsby hiện nguyên hình là một nạn nhân không ai đoái thương của một thời đại phù du chất đầy những cái nhìn ruồng rẫy.
Nhưng chỉ như thế thôi thì Gasby đâu có vĩ đại. Như một con thiêu thân hiến sinh cho ngọn lửa, Gatsby cũng lao đầu vào thế giới phù hoa đó bằng tất cả lòng tin và trái tim mình. Để rồi, dù là một con thiêu thân, thì ở Gatsby vẫn tồn tại một phẩm chất anh hùng không bao giờ bỏ cuộc, dám chiến đấu tới giây phút cuối cùng cho một ảo mộng, cho một tình yêu vốn đã tắt lịm đâu đó buổi ban sơ. Gatsby dù dâng hiến đời mình cho thế giới phù phiếm , nhưng vẫn không giống những kẻ trong thế giới ấy. Gatsby vẫn giữ được cho mình tâm hồn ngây thơ và lòng tin mãnh liệt vào tình yêu. Đó là điều khiến Gatsby trở nên vĩ đại, cái vĩ đại điên cuồng, đáng thương, đáng ngưỡng mộ.
Thật ra thế giới phù hoa ấy không có gì đáng chê trách hay phê phán. Nó ở đó có lý do mà lịch sử đã chỉ ra. Ngọn lửa tuy tàn nhẫn nhưng vẫn có vẻ đẹp của nó, Daisy tuy hời hợt phù phiếm nhưng vẫn mang nét quyến rũ của sự phù phiếm hời hợt. Chỉ có điều Gatsby và những người đã mơ giấc mơ ấy không nhìn ra bản chất của thứ họ đang lao vào, không nhận ra sau vẻ đẹp lộng lẫy là tất cả những bất trắc , tráo trở của cuộc đời. Cái chết của con thiêu thân, xét cho cùng là lỗi của nó hay ngọn lửa? Chúng ta không biết được đâu
