Và rồi một ngày, nước Đức trong tôi không còn là đất nước của âm nhạc cổ điển, của hội hoạ, của kiến trúc, của triết học, không còn là nước Đức của Hitler và quân phát xít, chỉ còn lại một nước Đức buồn bã những nỗi sầu muộn đơn côi, chỉ còn lại những tang hoang thời hậu chiến, những lỗ hổng hoang mang và những thực tế đắng cay. Đột nhiên, niềm kiêu hãnh thuở nào tôi nhìn thấy vỡ tan, và nước Đức trở nên gần gũi như một hơi thở nào đó mang chút vấn vương rơm rạ đã để lại. Nước Đức của Heinrich Boll.
Không có Goethe, không có Beethoven và không có quân SS, cuốn sách chỉ có những nỗi rã rời thời hậu chiến, bức tranh xác xơ cháy xém của nhà cửa, làng mạc, đồng quê. Chỉ còn vực thẳm ngăn cách những cuộc trở về. Truyện ngắn mở đầu cuốn sách buồn như tiếng sáo chiều, phảng phất ám ảnh của tiếng hú máy bay ném bom. Người lính trở về nguyên vẹn thân thể sau cuộc chiến tranh, nhưng tâm hồn mãi mãi mang những vết sẹo. Một hố bom vô hình sâu thẳm đã ngăn cách giữa quá khứ và hiện tại, khiến cho những gì đã từng là hạnh phúc giờ chỉ còn là ảo ảnh nhạt nhoà. Cô người yêu với bàn tay nhỏ, mềm và ấm, mùi hương ẩm mục từ khu vườn, những ký ức ngọt ngào giờ chỉ còn là những vết thương cháy mãi trong lòng nhắc về một thực tại kinh hoàng rằng anh đã mất tất cả. Chiến tranh thì diễn ra nhanh thôi, nhưng dư âm của nó, dư ảnh của nó, nỗi tuyệt vọng mà nó đã gieo trồng, thì còn mãi, còn mãi...
Nhưng đi theo hành trình của những truyện ngắn trong tập truyện, tôi vẫn thấy rằng mọi thứ luôn có thể phục hồi. Dẫu là những bước khởi đầu có xiêu vẹo, có chông chênh, dù là con người sau một trận chiến nát tan đã trở nên tráo trở ích kỷ, thì nước Đức vẫn phục hồi, kỳ diệu như đã từng như vậy. Nàng Anna với gương mặt xanh xao phòng bên cạnh, với những vết thương chi chít trên mặt, nàng vẫn sống với nỗi đau ấy, vẫn tiếp tục sống để một ngày có người đàn ông phòng bên vặn tay nắm cửa và mỉm cười với nàng, nhìn những vết sẹo như những ngôi sao lấp lánh. Tất cả vẫn có thể được phục hồi, nếu ta yêu, vẫn muốn yêu.
Văn phong của Heinrich Boll giản dị, ánh lên một cái nhìn vừa hài hước vừa nghiêm trang. Ông luôn nhìn thấy hai mặt của một vấn đề : nỗi buồn sau một khung cảnh đẹp, sự nghiệt ngã sau một hành động đầy quyết tâm, tình yêu trong một bầu không khí đơn côi. Tuy tất cả đều bị cái bóng của chiến tranh bao trùm, nhưng chiến tranh chưa bao giờ tận diệt được tất cả, những mầm sống, mầm yêu, những nỗ lực không ngờ để gìn giữ những điều tốt đẹp. Thỉnh thoảng ông cho tôi thấy tâm hồn của ông trải dài trên những đoạn tả cảnh, mênh mang tâm trạng của một người vùng vẫy trên mảnh đất bị tàn phá, nhưng vẫn yêu nó nồng nàng, như Boll đã yêu dòng sông Rhein đầy cuồng nộ của nước Đức, sợ hãi trước sự hung hãn của nó, nhưng yêu bằng tình yêu của tuổi thơ dành cho những vị thần mãi mãi bất tử trong lòng mình. Phải rồi, bất tử. Có những thứ không thể hủy diệt bao giờ.
Tình yêu chẳng hạn :)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét