Những lối đi dưới hàng cây tăm tối

Một cuốn sách mà ngay cái tên thôi, cũng đủ gợi nên nỗi muộn sầu rồi. Bầu không khí âm thầm lặng lẽ dưới những tán cây sẫm tối, thứ ánh sáng huyền hoặc dịu dàng gợi nhớ về những hoài niệm xa xôi, những con người lẻ loi đơn côi mạnh mẽ đi trong điệp trùng bủa vây của số phận, tất cả xuất hiện dưới ngòi bút của Ivan Bunin, nhắc nhớ về một nước Nga đẹp dịu dàng thăm thẳm, nước Nga chất phác nồng nàn, tâm hồn Nga thuần hậu. 

Nước Nga quá mênh mông nên mỗi con người trong ấy thật là bé nhỏ. Nhưng mỗi người là một tâm hồn Nga đầy đủ, cô đọng và súc tích. Nhìn vào từng số phận đơn lẻ ấy ta thấy số phận của cả một dân tộc, ở thời kỳ vừa chớm bước qua thời phong kiến với những chới với hoang mang, cho cả địa chủ lẫn nô lệ, cho cả người giàu lẫn người nghèo. Dưới bóng những cây cao tán dày, những lối đi cho họ mịt mờ ảm đạm nhưng vẫn chứa đựng những giây phút êm đềm diệu vợi, những khoảnh khắc hạnh phúc lấp lánh như ánh sao xuyên qua kẽ lá trong những đêm tối trời. Cuốn sách mở ra một vùng nông thôn thấm đẫm mùi đất và nồng nàn rơm rạ, những giọt mồ hôi hồ hởi rơi trong những vụ được mùa. Ivan Bunin có lẽ là một trong số ít người viết tả cảnh một cách giản dị nhưng đem đến cho người đọc một cảm giác rung động mãnh liệt, những niềm hy vọng và hưng phấn về tương lai tươi đẹp. Dẫu mỗi số phận mỗi câu chuyện thật đắng cay, dẫu là những trái tim cuối cùng cũng tan nát, nhưng tất cả đều mạnh mẽ lựa chọn một lối đi cho mình băng qua những vết thương, dưới những hàng cây tăm tối.

Đọc cuốn sách này khiến tôi nhớ về những năm tháng mình đã yêu những câu chuyện của Pautovski tới mức nào, cũng như giờ tôi hiểu được tại sao Pautovski lại yêu thích Ivan Bunin đến vậy. Chỉ có Bunin mới hiểu thiên nhiên và đất đai Nga như thế, người duy nhất viết bằng giọng nói của đất đai, chất giọng trầm ấm quyến rũ, chất giọng mê đắm dịu dàng. Chỉ cần bạn lật trang đầu tiên, đọc truyện ngắn đầu tiên bạn sẽ say mê chất giọng và vẻ đẹp ấy. Vẻ đẹp mà ngay cả người Nga vẫn khó có thể nhận ra cho đến một ngày đọc sách của Ivan Bunin. Có những người sinh ra để truyền thụ vẻ đẹp, để dẫn lối cho cảm xúc và tình yêu, để gọi tên từng nỗi buồn, để nắm bắt những khoảnh khắc hạnh phúc giữa cuộc đời ảm đạm. Là Ivan Bunin, người dẫn ta đi dưới những hàng cây tăm tối của số phận và chỉ cho ta những ánh sao lấp lánh trên đầu, hương vị dịu dàng của cỏ mục tối tăm. Bằng cách ấy, ta nhặt ra trên quãng đường dài của kiếp người những niềm an ủi thi vị ngọt ngào để vỗ về lại những đắng cay. Bằng cách ấy, người ta biết vui với những thời khắc đẹp, biết kéo dài dư vị của của nó và thôi trông chờ vào một cuộc đời hoàn hảo. Bằng cách ấy, ta sống trọn vẹn cuộc đời.

Có lẽ vì thế mà người ta trao cho Ivan Bunin giải Nobel văn chương, vì sự biết ơn, vì được thấu hiểu. Có những người vĩ đại vì những điều rất giản dị.